Dojrzewanie to trudny okres, który u każdego nastolatka przebiega w nieco odmienny sposób. Na jego kierunek wpływa m.in. środowisko, kultura, czy genetyka. Ogromne znaczenie mają także kontakty z osobami wokół, szczególnie z rodzicami. Jakie problemy możemy zaliczyć do występujących najczęściej? Jak można sobie z nimi poradzić? Co warto robić, a czego należy definitywnie unikać? Na te i inne pytania odpowiadamy w naszym artykule.
Jakie są główne etapy dorastania?
Na wstępie warto podkreślić, że okres dorastania dzielimy na trzy główne etapy:
- dojrzewanie wczesne – od jedenastego do trzynastego roku życia
- dojrzewanie średnie – od piętnastego do szesnastego roku życia,
- dojrzewanie późne – od siedemnastego do osiemnastego roku życia.
Zmiany zachodzące na poszczególnych etapach mogą mieć odmienną specyfikę lub mogą przebiegać na odmiennych płaszczyznach np. w zakresie funkcji intelektualnych, w zakresie kształtowania rozwoju emocjonalnego, w obszarze społecznego funkcjonowania, w zakresie uniezależniania się od rodziców, czy w zakresie poszukiwania własnej tożsamości.
Nastolatkowie poszukują odpowiedzi na pytanie kim są i co się dzieje z ich ciałem. Szukają też społecznej akceptacji i pragną przynależeć do wybranej grupy, zazwyczaj grupy rówieśniczej. Czynniki, które mają ogromny wpływ na przebieg procesu dojrzewania to m.in. dostęp do internetu, towarzystwo, w którym obraca się nastolatek, sposób interpretowania docierających do niego informacji, a także kontakty z rodzicami.
Jakie są problemy okresu dorastania?
Okres dorastania wiąże się z występowaniem wielu problemów, które są trudne zarówno dla samego nastolatka, jak i dla jego opiekunów. Do najczęściej występujących zachowań możemy zaliczyć:
- wzmożoną emocjonalność i chwiejność, czyli odczuwanie następujących po sobie emocji pozytywnych (radość, entuzjazm, podniecenie) i negatywnych (smutek, przygnębienie, zniechęcenie, czy niezadowolenie),
- brak samoakceptacji mający związek ze zmieniającym się wyglądem dorastającego ciała,
- zmiany hormonalne wpływające na wzrost poziomu agresywności, czy zgryźliwości w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi,
- wzrost poczucia własnej indywidualności,
- bunt objawiający się m.in. pragnieniem większej swobody,
- potrzeba akceptacji społecznej i silne identyfikowanie się z grupą,
- silne poczucie sprawiedliwości, przy jednoczesnym uproszczonym widzeniu świata i braku obiektywnego osądu sytuacji,
- samookaleczenie będące wynikiem odczuwania silnego i trudnego bólu emocjonalnego, którego nie da się zagłuszyć.
Jak sobie radzić?
Co mogą zrobić rodzice, by poradzić sobie z trudnościami towarzyszącymi dojrzewaniu? Przede wszystkim należy unikać:
- zbytniej natarczywości,
- oceniania przez porównywanie np. do rówieśników, do rodzeństwa,
- nadmiernego i niekonstruktywnego krytykowania,
- niekonsekwentnego postępowania,
- wchodzenia w utarczki słowne.
Zamiast tego warto wykorzystać spokój, poszanowanie intymności połączone ze stawianiem jasno określonych granic, a także otwartą wymianę myśli i zasadę współdecydowania. Czasem warto skorzystać z pomocy specjalisty prowadzącego psychoterapię młodzieży. Warto także:
- okazywać wyrozumiałość i cierpliwość, pamiętając o tym, że dziecko znajduje się na trudnym, wymagającym etapie,
- dbać o konstruktywną rozmowę, przeprowadzaną np. podczas wspólnego wykonywania domowych zdań,
- pamiętać, że korzystanie z pomocy psychologa to dokonała metoda pozwalająca na uporanie się z problemami.